چطور سیم برق استاندارد را تشخیص دهیم؟
یکی از مهمترین مسائل در برقکاری انتخاب سیم برق استاندارد است. در این مقاله قصد داریم به شکل کاملاً واضح و قابلفهم در خصوص نحوه بررسی کردن کیفیت سیم برق صحبت کنیم.
نویسنده:
حسین مرتضویسیم برق مرغوب یا استاندارد چه ویژگیهایی دارد؟
منظور از سیم برق مرغوب سیمی است که جنس آن از فلز مس باشد. فلز مس مقاومت کمی دارد و در نتیجه در متراژ بالا با توجه به قانون اُهم، افت ولتاژ کمتری در مسیر خواهیم داشت و همچنین درصورتیکه مقدار جریانی که از آن میکشیم مجاز باشد بیش از حد معمول گَرم نخواهد شد.
بهصورت عمده، دو روش برای تشخیص استاندارد بودن سیم برق وجود دارد: روش تجربی و روش علمی.
روش تجربی برای تشخیص کیفیت سیم برق به چه صورت است؟
در روش تجربی یا بهاصطلاح استادکاری، 3 تا 4 سانتی متر از روکش pvc رشته سیم مورد نظر را جدا میکنیم. در مرحله بعد با استفاده از یک فندک به قسمت لخت شده سیم حرارت میدهیم. اگر سیم، مرغوب باشد شکل و فرم خود را از دست نمیدهد؛ ولی اگر سیم نامرغوب باشد (مثلاً جنس آن آلومینیوم باشد) شکل خود را ازدستداده و حتی پودر میشود (رشتههای سیم میریزد).
روش علمی برای تشخیص مرغوبیت سیم برق به چه صورت است؟
روش علمی (که همین روش نیز توصیه میگردد) از طریق مقاومت گیری سیم میسر است. فرمول محاسبه مقاومت الکتریکی یک هادی یا رسانا برابر است با که متغیرها در آن بهصورت زیر هستند:
R مقاومت الکتریکی بر حسب اُهم ρ مقاومت ویژه فلز بر حسب اُهم-متر L طول سیم بر حسب متر A سطح مقطع سیم بر حسب متر مربع
در این روش و طبق فرمول بالا مثلاً برای یک کلاف سیم از جنس مس (مقاومت ویژه فلز مس برابر است با ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱۷۲ اُهم-متر) با سطح مقطع ۱.۵ میلیمترمربع به طول ۱۰۰ متر، مقاومت الکتریکی در حدود ۱.۱۵ اُهم متصور است و این عدد را بهعنوان مبنای سیم مرغوب با سطح مقطع ۱.۵ در متراژ ۱۰۰ متر از نوع هادی مسی در نظر میگیریم.
توجه داشته باشید که طبق فرمول باید سطح مقطع بر حسب متر مربع باشد و بعد در فرمول قرار داده شود که به دلیل عمومی بودن بحث به جزئیات ریاضی آن پرداخته نشده است.
* البته در بخش بعدی همین مقاله فرمول را به دور از پیچیدگی های ریاضی برای استفاده همه برقکارها تسهیل کرده ایم.
حال با یک اهممتر مقاومت سیم ۱۰۰ متری را اندازهگیری میکنیم. اگر عدد بهدستآمده در این حالت نزدیک به عدد مبنا که از طریق فرمول به دست آوردیم باشد پس سیم مرغوب است، ولی اگر اختلاف داشت؛ مثلاً اهممتر عدد ۲.۵ یا ۳ و به بالا را نشان داد پس سیم مرغوب نیست (در حالت کلی، اختلاف در حد یکدهم تا پنجدهم (۰.۱ تا ۰.۵) مشکلی ندارد و در صورت نیاز با انتخاب سیم با سطح مقطع بیشتر میتوان این اختلاف را جبران کرد).
به عنوان یک برقکار، چطور مقاومت الکتریکی سیم را اندازه گیری کنیم؟
سیمهای برق موجود در بازار با شماره سطح مقطع آنها شناخته میشوند و این سطح مقطعها بر حسب میلیمترمربع هستند. مثلاً وقتی میگوییم که سیم ۱.۵، در واقع منظور ما سیم با سطح مقطع ۱.۵ میلیمترمربع است. همچنین سیم ۲.۵ و ۴ که پرکاربردترین شماره سیمهای مصرفی در برقکشی ساختمان هستند.
کلاف سیمهای برق موجود در بازار نیز معمولاً در بستههای (رولها) ۱۰۰ متری عرضه میگردند که روی بستهبندی آن قید شده است. مگر اینکه بخواهید عمدهتر خرید کنید.
در حالت کلی باید متراژ سیم مورد بررسی را بدانید یا اندازه بگیرید. سپس این اندازه را در عدد ۰.۰۱۷۲ ضرب میکنم و نتیجه را بر سطح مقطع سیم مورد بررسی تقسیم میکنیم. جواب، همان مقاومت الکتریکی است که بعداً با اُهممتر مقایسه خواهیم کرد.
مثلاً من یک کلاف ۱۰۰ متری سیم ۲.۵ خریدهام و میخواهم ببینیم که استاندارد است یا خیر؟
طبق راهنمای بالا ابتدا ۱۰۰ را در ۰.۰۱۷۲ ضرب کرده که عدد ۱.۷۲ به دست میآید. سپس ۱.۷۲ را بر ۲.۵ تقسیم میکنیم که عددی حدود ۰.۷ به دست میآید که مقاومت الکتریکی استاندارد مورد انتظار من است.
سپس با اُهممتر مقاومت دو سر کلاف را اندازهگیری میکنیم و عدد بهدستآمده اگر بین ۰.۷ تا ۱.۲ بود پس سیم من کاملاً استاندارد است.
خطرات استفاده از سیم برق نامرغوب چیست؟
استفاده از سیم نامرغوب باعث گرمشدن بیش از اندازه و افت ولتاژ در مسیر میشود و حتی خطر آتشسوزی را نیز به همراه خواهد داشت.